عینک آفتابی وعنکبوتی که ازآن بهره می برد

محافظت از چشم با عینک آفتابی،
عنکبوتی که هنگام جفت یابی از "عینک آفتابی" استفاده می کند
(دوفیلم با یک بلیط، درواقع بدون بلیط!)

1-  یک عینک آفتابی چگونه عمل می کند؟

عینک های آفتابی در نور زیاد (خورشید)، چشم وبخصوص قرنیه وشبکیه را از اشعه  خورشید، بخصوص بخش زیانبار آن درامان می دارد. رنگ شیشه دراین عینک ها در نورزیاد بطور اتوماتیک به تیرگی متمایل می شود. مکانیزم این پروسه که کمی پیچیده به نظر می رسد نسبتاً ساده وقابل فهم است.
درنور خورشید تابستان و زمستان های پربرف معمولاً - وبخصوص درآسمان صاف- دید کمی مشکل شده وآنچه که دیده نمی شود ولی تأثیرات زیانبارخودرا بجا می گذارد،بخش طول موج های کوتاهتر خورشید (UV)است.
تابش از منطقه یووی نه تنها پوست،که بسیار بیشتر به قرنیه وشبکیه چشم آسیب می رساند وچه بسا که این آسیب ماندگار شده ودربدترین حالت به کوری منتهی گردد. عینک های آفتابی ضد یووی ازاین آسیب ها جلوگیری می کند، ازاین طریق که درنورزیاد، خود بخود تیره (تر)شده ودرنورکم دوباره به حالت اول برمی گردد. اصطلاح "فتوکرومیک" اگرچه نه زیاد علمی ولی برای این گونه عینک های آفتابی نسبتاً جاافتاده است.
عینک آفتابی (فتوکرومیک)چگونه عمل می کند؟
این پروسه (بسیار آسان)قابل فهم، دقیقاً مانند فیلم عکاسی عمل می کند وماجرای پشت پرده آن همان واکنش های شیمیائی است که درنوردادن به فیلم های سیاه سفید عکاسی رخ می دهد. درون شیشه عینک مقداری نقره بُرمید یا کلرید جاسازی شده است.این ترکیبات دراثر نور به اجزاء آن تجزیه شده و نقره به صورت کریسال های بسیارریزرسوب می کند - آگاهانه از واژه نانو پرهیز می شود چون ممکن است.! - این رسوبات (نقره)درون شیشه عینک، بنا برنوع ماده اولیه،چگونگی ومیزان درجه پخش، یک "پرده" فام طوسی، قهوه ای یا مشکی به شیشه می دهد.آنچه که دراینجا مهم ومتفاوت از مکانیزم نقره بُرمید درفیلم عکاسی است، برگشت پذیربودن این فعل وافعالات است.در فیلم عکاسی از این برگشت خوردن به کمک "داروی ثبوت " (سدیم تیوسولفات)جلوگیری می شود.لازم به  اشاره است که دراینجا - عینک آفتابی- پروسه برگشت مقداری زمانبر تر از پروسه تاریک شدن است.همچنین  خوب است اضافه شود که این پروسه درآب کمی گرم با سرعت بیشتری رخ می دهد.
عینک های "هوشمند "
شیشه عینک های "هوشمند " مکانیزم دیگری دارد.دراین جا شیشه عینک دراثراِعمال یک (اختلاف)پتانسیل (ازخارج)تیره، دوباره روشن و یااینکه به کل تاریک می شود. دراین  گونه شیشه ها مانند "کریستال های مایع"، کریستال ها با قرارگرفتن دریک میدان الکتریکی،به گونه ای نظم پیدا می کند،که قادراست  نور بیشتر (یاکمتری)جذب نماید. امروزه ازاین پدیده بیشتر در شیشه پنجره ها  استفاده می شود.
 (شاید درآینده دریک پست جداگانه توضیحات تکمیلی داده شود.)

کتاب جدید

علوم وتکنولوژی رنگ، رزین ها

برای مشاهده جزئیات روی عنوان کتاب کلیک کنید

*********************************************

2-  عنکبوتی با"عینک آفتابی"رنگی
نوع نر عنکبوت جهنده (Habronattus sunglow)نه تنها "لباس رنگی" برتن دارد،که می تواند رنگی نیز ببیند!
این پدیده که محققانی از دانشگاه پیتزبورگ (Pittsburgh)آن را کشف کردند،ازطریق یک "فیلتر تا شونده" عمل می کند که چیزی شبیه یک عینک آفتابی است. از چهارجفت چشم که عنکبوت با آن مسلح است، چشم های "اصلی" قادرند به کمک این "عینک" (یا سیستم اپتیکی)سبز، قرمز وحتی نور یووی را مشاهده وشناسائی کند. تاقبل ازکشف این پدیده(نیز)مشخص شده بود که عنکبوت موردبحث قادربه دید با وضوح بسیاربالا است.البته  مکانیزم دید چهاررنگ دراین عنکبوت کمی متفاوت ازآن است که درانسان وجوددارد.
نوع نر این عنکبوت گه گاه -بخاطردلربائی ازجنس مخالف- طیفی ازرنگهای نزدیک به قرمز در منطقه سر دارد،اگرچه خود جانور توان دیدن نورقرمز راندارد، این پدیده،چگونگی وچرائی آن مدتها برای محققان یک معما بود. تااینکه بالاخره مشخص گردید که این عنکبوت جهت دیدن بسیاردقیق یک سوژه (مهم)- شریک احتمالی برای جفت گیری – چشم هایش را روی سوژه فیکس نکرده، بلکه درحالت چرخان نگه می دارد.علت این "کنجکاوی"  به گفته دانیِل سورک (Daniel Zurek)سرگروه محققان،این است که جانور قصددارد تمام "اطلاعات رنگی" سوژه موردنظرش را کشف کند!  دراین پروسه فیلترها ئی رنگی نقش دارند. فیلترهائی که توان گیرنده های نوری درچشم های عنکبوت را افزایش داده و تفکیک رنگ های مختلف ازیکدیگررابیشتر امکان پذیر می نماید.
منابع:
Scienexx  21.05.2015
Farbimpulse